Rezygnacja z funkcji członka zarządu jest jednostronną czynnością prawną skuteczną z chwilą dojścia oświadczenia o rezygnacji do spółki. Jest to oświadczenie woli w rozumieniu art. 61 kodeksu cywilnego. Dlatego uważa się, że rezygnacja z pełnionej funkcji jest złożona spółce z chwilą, gdy doszła ona do wiadomości spółki w taki sposób, że mogła się ona zapoznać z jego treścią. Najczęstszym przypadkiem jest złożenie dokumentu rezygnacji w siedzibie spółki lub przesłanie go pocztą.
Rezygnacja z funkcji członka zarządu – jak przebiega?
Rezygnacja nie wymaga zgody spółki, ponieważ jest to jednostronna decyzja członka zarządu. Nie jest także wymagane odwołanie odrębną uchwałą członka zarządu, który złożył rezygnację. Mandat członka zarządu wygasa w chwili skutecznie złożonego spółce oświadczenia o rezygnacji. Jedynie w przypadku rezygnacji jedynego członka zarządu rezygnacja wywołuje skutek po upływie określonego czasu, o czym będzie mowa w dalszej części niniejszego artykułu.
Przepisy kodeksu cywilnego o oświadczeniach woli stanowią, że z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Z uwagi na to, że brak – co do zasady – przepisów wymagających zachowania formy szczególnej dla oświadczenia woli członka zarządu spółki kapitałowej o rezygnacji, oświadczenie to w zasadzie może być wyrażone w dowolnej formie. Należy jednak mieć na uwadze, że za złożeniem powyższego oświadczenia w formie co najmniej pisemnej przemawiają względy praktyczne – potrzeba zapewnienia dowodu złożenia rezygnacji, a także konieczność dołączenia do wniosku o wpis zmiany do Krajowego Rejestru Sądowego dokumentu potwierdzającego złożenie rezygnacji.
Wyjątek od powyższej zasady następuje w sytuacji, gdy wspólnik, któremu przysługują wszystkie udziały, lub który jest jedynym wspólnikiem, a pełni jednocześnie funkcję jednoosobowego zarządu, czynność prawna między tym wspólnikiem, a reprezentowaną przez niego spółką wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Wypis tego aktu notariusz przesyła do sądu rejestrowego, a członek zarządu powinien zawiadomić spółkę w dowolnej formie o złożeniu oświadczenia o rezygnacji w formie aktu notarialnego. Powyższy wymóg co do formy dotyczy każdej czynności, a zatem również rezygnacji z członkostwa w zarządzie spółki.
Kwestię adresata oświadczenia o rezygnacji członka zarządu uporządkowała uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 roku (III CZP 89/15, opubl. OSNC 2016/9/97), która rozstrzygnęła istotne rozbieżności w orzecznictwie w tej kwestii. Sąd Najwyższy przyjął, że oświadczenie woli o rezygnacji jest składane spółce reprezentowanej zgodnie z art. 205 § 2 ksh, tj. wobec jednego członka zarządu lub prokurenta. W praktyce oznacza to, że oświadczenie o rezygnacji doręczone na adres spółki dochodzi do skutku z chwilą uzyskania przez pozostałego członka zarządu lub prokurenta możliwości zapoznania się z treścią tego oświadczenia.
Rezygnacja z zarządu jedynego członka
Wprowadzone z dniem 1 marca 2019 r. zmiany przepisów porządkują sprawy dotyczące rezygnacji jedynego członka zarządu, co z całą pewnością ma wpływ na bezpieczeństwo obrotu. Zgodnie z dodanym art. 202 § 6 kodeksu spółek handlowych, od 1 marca 2019 r., jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art. 2331 kodeksu spółek handlowych, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej. Tym samym w nowym stanie prawnym nie wystarczy już złożenie samego pisemnego oświadczenia o rezygnacji. Osoba będąca jednoosobowym członkiem zarządu zamierzająca złożyć rezygnację z jednoosobowego zarządu zobowiązana jest w takim przypadku zwołać zgromadzenie wspólników.
Zwołanie zgromadzenia wspólników następuje zgodnie z zasadami określonymi w art.238 KSH, a więc co do zasady listem poleconym wysłanym, co najmniej dwa tygodnie przed terminem zgromadzenia wspólników. W zwołaniu powinno też znaleźć się oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. W tej sytuacji, rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników. Istotne, zatem jest to, że dla skutecznego złożenia rezygnacji nie jest konieczne ani odbycie samego zgromadzenia, ani podjęcie przez wspólników jakiejkolwiek uchwały, czy też powołania nowego członka zarządu. Ważne jest, aby takie zgromadzenie zostało formalnie zwołane przez członka zarządu składającego rezygnację. W praktyce chodzi o to, aby spółka miała odpowiedni czas na znalezienie nowego kandydata do pełnienia funkcji członka zarządu. Jeśli zgromadzenie zostało prawidłowo zwołane, ale z jakichkolwiek względów się nie odbyło albo, co prawda odbyło się, ale wspólnicy nie powołali nowego członka zarządu – to złożona przez dotychczasowego członka jednoosobowego zarządu rezygnacja staje się skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.
Złożenie rezygnacji przez członka zarządu wywołuje zatem – co do zasady – skutek z upływem dnia, w którym ta rezygnacja jest składana. Istnieje jednak możliwość oznaczenia w treści oświadczenia o rezygnacji innego terminu w przyszłości, od którego rezygnacja wywoła skutki prawne, np. rezygnacja ze skutkiem od pierwszego dnia następnego miesiąca.
Kiedy można zrezygnować z funkcji członka zarządu?
Członek zarządu spółki z o.o. może zrezygnować z pełnionej funkcji w każdym czasie bez podawania przyczyny. Nie jest możliwe ograniczenie swobodnej woli członka zarządu do złożenia rezygnacji na gruncie np. umowy zawartej pomiędzy tym członkiem zarządu, a spółką. Jeśli pełnienie funkcji w zarządzie jest odpłatne, a członek zarządu składa rezygnację bez ważnego powodu, może odpowiadać za szkodę wyrządzoną spółce z powodu takiej „nieuzasadnionej” rezygnacji. Powinien on w takiej sytuacji uzasadnić swoją rezygnację oraz wskazać jej powody. Z drugiej strony brak ważnego powodu rezygnacji nie powoduje jej nieważności, lecz może wiązać się z ewentualną odpowiedzialnością odszkodowawczą członka zarządu względem spółki. W przypadku, gdy funkcja członka zarządu pełniona jest nieodpłatnie, wskazywanie przyczyny rezygnacji nie jest konieczne.
